Elementen van Herstel

• Vrije ruimte
• Betekenisgeving
• Zelfbeeld en Zingeving
• Verbondenheid met anderen
• Perspectief en Hoop
• (Be)Grip

Empowerment is een bewustwordingsproces. Het gaat erom dat de mens probeert bij zijn eigen potentieel (kracht) te komen en die te activeren. ®Passage

• snappen dat ze de mogelijkheid om hun houding te veranderen, helemaal in eigen hand hebben.
• accepteren het niet als anderen hen intimideren.
• laten zich niet langer betuttelen door de omgeving.
• weten vaak als geen ander dat een relatie, niet altijd prettig en volgens verwachting verloopt.
• durven de angst van henzelf en anderen onder ogen te komen.
• stappen met een gerust en goed gevoel op de ander af.
• maken zich geen (of nauwelijks) zorgen over de problemen die op hun pad komen. Ze proberen deze stap voor stap op te lossen.
• accepteren geen dominant gedrag van een ander en zullen er zelf ook voor zorgen, niet dominant naar de ander toe te zijn.
• durven weer risico’s te nemen door zelf weer beslissingen te nemen in hun leven.
• vergroten hun eigen waarde.
• geloven weer in zichzelf.
• maken afspraken met zichzelf die ze ook na willen komen.

Volgens Judi Chamberlin (Chamberlin, 1998) in haar artikel in het blad Passage, is de definitie van empowerment opgebouwd uit vijftien afzonderlijke elementen.

1. Beslissingsvrijheid; Niemand kan zelfstandig worden, wanneer hij of zij niet de gelegenheid wordt geboden om belangrijke beslissingen in zijn of haar leven zelf te nemen.
2. Toegang hebben tot informatie en tot hulpbronnen; De beste beslissingen worden genomen wanneer een persoon over voldoende informatie beschikt en de mogelijke consequenties van zijn keuze kan afwegen. Als de cliënt informatie wordt onthouden (“in het belang van de cliënt”) nemen ze soms verkeerde beslissingen en dit bevestigt dan weer de opvatting van hulpverleners over het “onvermogen” van cliënten op dit terrein.
3. Keuzemogelijkheden; Echt kunnen kiezen over belangrijke zaken is wel wat anders dan het kunnen kiezen of je een hamburger of een hotdog wilt hebben.
4. Assertiviteit; Het duidelijk opkomen voor jezelf, je wensen en je verwachtingen, helpt een persoon om dat te bereiken wat hij of zij precies wil. “Gewone burgers” worden door deze kwaliteit gewaardeerd. Assertieve cliënten worden vaak als “manipulerend” bestempeld.
5. De mening van het individu is belangrijk; Hoop is een belangrijk element, zonder hoop zijn alle inspanningen zinloos. Het hebben en durven uitspreken van zijn of haar eigen mening, het accepteren van de omgeving van deze mening, geeft een persoon hoop.
6. Kritisch leren denken i.p.v. geconditioneerd handelen (de dingen op een andere manier bekijken); Door het vertellen van je verhaal, het delen met lotgenoten, gaat de persoon op een andere manier tegen dingen aan kijken. Het automatisch handelen gaat dan veranderen in bedachtzaam handelen.
7. Boosheid tonen en er mee om leren gaan; Het gedrag van cliënten die hun boosheid tonen, wordt vaak omschreven als decompensatie of controleverlies, ook wanneer de boosheid terecht is.
8. Het belang van de groep en het gevoel er niet alleen voor te staan; Het groepselement is een belangrijke dimensie in deze definitie. Empowerment is niet iets wat alleen met het individu te maken heeft, maar ook met het zich verbonden voelen met anderen.
9. Mensen hebben rechten; wanneer we ons van onze rechten bewust worden, voelen we ons sterker en meer zelfverzekerd.
10. Veranderingen aanbrengen in het bestaan van individuen en groepen; Wanneer iemand zelf veranderingen in zijn of haar bestaan aanbrengt, beheerst hij of zij meer de situatie en heeft meer controle over de gebeurtenissen.
11. Vaardigheden aanleren die het individu zelf belangrijk vindt; Wanneer iemand de gelegenheid krijgt om die dingen te leren die ze zelf willen, staan hulpverleners en soms zijzelf versteld van de vlotte wijze waarop deze nieuwe vaardigheden verworven worden.
12. Ervoor zorgen dat anderen hun visie over de competentie en het oordeelsvermogen van cliënten wijzigen; Men gaat ervan uit, dat psychiatrische cliënten geen zicht hebben op hun eigen noden en er ook niet naar handelen. Wanneer iemand meer controle over zijn of haar eigen bestaan verwerft, vervagen deze stereotiepe opvattingen.
13. Uit de kast komen; Mensen met psychische problemen proberen deze vaak zo lang mogelijk te verbergen. Mensen die het punt bereikt hebben waarop zij hun ware identiteit bekend kunnen maken, winnen aan zelfvertrouwen.
14. Uit zichzelf groeien en blijven veranderen; Empowerment is niet de bestemming die men wil bereiken, maar de reis er naar toe. Er is geen einddatum waar groei en verandering ophouden.
15. Stigma overstijgen en een positief zelfbeeld opbouwen; Iemand die empowerend is, heeft meer zelfvertrouwen en is tot meer in staat. Hij of zij voelt zich beter in staat om aan het eigen leven inhoud te geven en dat leid dan weer tot een beter zelfbeeld. Het individu kan afstand nemen van de identiteit die werd ontleend aan het psychische etiket, of deze identiteit opnieuw definiëren en de positieve aspecten ervan meer op de voorgrond plaatsen.

©Herstelproces

Coping;

De begrippen coping, copingstrategie en coping mechanisme komen van het Engelse begrip "to cope with" en dat betekent: kunnen omgaan met of opgewassen zijn tegen iets.

Copingstijlen

Een veelgebruikte indeling is:

1. Actief aanpakken en oplossen. ...
2. Verdoving zoeken. ...
3. Vermijding. ...
4. Sociale steun zoeken. ...
5. Machteloze passiviteit of depressief reactiepatroon. ...
6. Het uiten van je emoties. ...
7. Geruststellende gedachten.

Dissociatie:

“Dissociatie is de essentie van trauma. Men blijft gevangen zitten in het verleden doordat het brein de triggers blijft interpreteren als acuut gevaar. De overweldigende ervaring wordt afgesplitst en versnipperd, zodat emoties, geluiden, beelden, gedachten en fysieke gewaarwordingen, die verband houden met het trauma, een eigen leven gaan leiden. Elke nieuwe ontmoeting of gebeurtenis wordt erdoor verdoezeld”.

Traumasporen © Bessel van der Kolk

Triggerfinger:

1 Benoem de triggers

Door een lijst te maken van bekende, herhalende triggers zorg je ervoor dat je je er bewust van bent wanneer ze zich voordoen. Zo kun je onmiddellijk een onderscheid maken tussen wat er feitelijk is gebeurd en wat je persoonlijk raakt.

2 Schrijf de triggers op

Schrijf je triggers op in een (dag)boekje, samen met je gewoonlijke reactie op iedere trigger. Schrijf ook iedere keer dat je deze reactie opmerkt op dat er vele manieren zijn om op de trigger te reageren. Zo zie je dat je niet in een gewoontereactie hóéft te vervallen.

3 Onderzoek waar de triggers vandaan komen

Het vinden van de bron van een trigger – zoals bijvoorbeeld een specifiek voorval of een trauma – is belangrijk om je van deze triggers te bevrijden. Door aan de originele trigger te werken, neem je op de lange termijn de kracht weg die het over je heeft.

4 Wees lief voor jezelf

Wanneer je wordt getriggerd, reageer dan niet met een tegengestelde mening. Gebruik het commentaar van je innerlijke critici in plaats daarvan als een reminder om lief voor jezelf te zijn. Vertelt je stem je bijvoorbeeld dat je zult falen, ga er dan niet tegenin, maar spreek jezelf lief toe. Zeg bijvoorbeeld ‘Ik vertrouw erop dat ik mijn uiterste best doe om met de situatie om te gaan’. Op die manier onderscheid je wat er gebeurt van hoe je dingen voelt.

5 Neem de tijd om je emotionele reactie te kalmeren

Je emoties zijn als spieren: ze ontwikkelen zich op een gezonde manier als je ze op de juiste manier gebruikt. Als je bijvoorbeeld een groot deel van je leven je woede hebt onderdrukt, wordt het een struikelblok. Dit is één van de redenen waarom je overdreven of ongepast kunt reageren wanneer je wordt getriggerd. Wanneer je oefent met het leren kennen en tonen van je emoties, zul je minder snel ongepast of overdreven reageren op je triggers.

Je kunt je reactie op een trigger aanzienlijk verminderen door simpelweg een adempauze te nemen en je ego te laten kalmeren. Heeft iemand je beledigd of pijn gedaan? Herhaal heel langzaam de exacte woorden die jou hebben getriggerd. Maak oogcontact en blijf in stilte naar de ander kijken. Op die manier confronteer je de ander voorzichtig met zijn of haar eigen woorden, en zorg je ervoor dat je je niet meteen slachtoffer voelt.

6 Deel je triggers met iemand die je vertrouwt

Triggers gedijen op het idee dat alleen jij ze hebt. Ze verliezen hun kracht wanneer je je realiseert dat anderen op dezelfde manier worden getriggerd als jij. Zelfs ‘verlichte’ en ‘heilige’ mensen kunnen worden getriggerd.

Als je je triggers deelt met iemand die je vertrouwt, kunnen deze worden weerspiegeld door die persoon. Op die manier verminder je de klap van een trigger.

7 Onthoud dat je hulpmiddelen hebt

Het is misschien moeilijk om te onthouden dat je over deze hulpmiddelen beschikt. Dit komt doordat deze middelen zich bevinden in het deel van het brein dat ‘offline’ is wanneer je getriggerd wordt. Je hebt hierom dagelijks een zichtbare herinnering nodig. Plak bijvoorbeeld een briefje op je koelkast met de tekst ‘als je wordt getriggerd, heb je hulpmiddelen om ermee om te gaan’. Vervolgens kun je zo’n hulpmiddel benoemen. Dit werkt het beste wanneer je je bewust bent van je belangrijkste triggers.